مرحله عملیات صوری دروازه ورود کودکان به دنیای بزرگسالی

مرحله عملیات صوری

مرحله عملیات صوری (Formal Operational Stage) که از حدود 11 سالگی آغاز می‌شود، آخرین مرحله در نظریه رشد شناختی پیاژه است. در این مرحله، کودکان توانایی تفکر انتزاعی و منطقی پیچیده‌تری را به دست می‌آورند. آن‌ها قادر به درک مفاهیم فرضی و نظری می‌شوند و می‌توانند مسائل را به‌صورت انتزاعی تحلیل کنند. این مرحله با توسعه توانایی در حل مسائل پیچیده و استفاده از استدلال فرضی-استنتاجی همراه است. به‌عبارت‌دیگر، نوجوانان می‌توانند به جای تمرکز بر واقعیت‌های موجود، بر روی احتمالات و فرضیات تمرکز کرده و چندین راه‌حل را برای یک مسئله بررسی کنند.

همچنین، در این مرحله توانایی‌های شناختی به‌گونه‌ای رشد می‌کند که نوجوانان می‌توانند مفاهیمی مانند عدالت، اخلاق، عشق و سیاست را درک و درباره آن‌ها به‌طور منطقی بحث کنند. تفکر انتزاعی این امکان را می‌دهد که افراد بتوانند در مورد مسائل پیچیده‌ای که در زندگی روزمره وجود ندارد، مانند مفاهیم علمی یا ریاضی پیشرفته، تفکر کنند. همچنین درک دیدگاه‌های دیگران و توانایی شرکت در مباحث انتقادی، بهبود می‌یابد و نوجوانان می‌توانند مسائل اجتماعی و فلسفی را با دیدگاهی گسترده‌تر تحلیل کنند.

در مبحث «مرحله عملیات محسوس»  که مرحله سوم از مراحل شناختی بود، مثالی در مورد مسائل غیرعینی زدیم.

مثال: اگر مریم از لیلا بلندتر باشد و سارا هم از مریم کوتاه‌تر باشد. کدام یک بلندترین قد را دارند؟ در این مثال عنوان شد که در مرحله عملیات محسوس، کودکان قادر به ارائه پاسخ صحیح نیستند. ولی در مرحله صوری کودکان به راحتی می‌توانند موضوع را در ذهن خود حلاجی کرده و پاسخ صحیح را ارائه کنند.

مرحله عملیات صوری، زندگی در دنیای واقعی و زمان حال

بنابر نظر پیاژه تنها کودکانی قادر به جواب دادن به سوالاتی از این دست هستند که به مرحله تفکر صوری وارد شده باشند. در واقع در مرحله عملیات محسوس، حیطه عمل تفکر کودک محدود به مسائل عینی و واقعیات موجود است. اما در مرحله صوری اندیشه‌های نوحوان، فرضیه‌ها و امکانات را نیز شامل می‌شود.

به عبارت ساده‌تر، کودکان در مرحله عملیات محسوس در دنیای واقعی و زمان حال زندگی می‌کنند. اما تفکر نوجوانان در مرحله صوری، دنیای فرضیات و امکانات آینده را نیز دربر می‌گیرد. به همین دلیل نوجوانان با تصور دنیایی بهتر از آنچه هست، به انتقاد از وضع موجود می‌پردازند و با اندیشه‌ها و تخیلات بلندپروازانه به استقبال ماجراجویی‌ها می‌روند.

کودکان در مرحله عملیات محسوس، واقع‌گرا و سازگار هستند، اما نوجوانان در مرحله تفکر صوری، آرمان‌گرا و غالبا ناسازگارند.

بنابراین در مرحله عملیات صوری، برخورد والدین، مربیان و معلمان با نوجوانان باید بسیار سنجیده‌تر از برخورد آنها در مراحل قبل باشد.

لطفا نظرات خود را از طریق قسمت «دیدگاه» پایین همین صفحه با ما به اشتراک بگذارید. سپاس