روشی برای توسعه تفکر خلاق در شما و فرزندتان!

تفکر عمیق در مورد موضوعات مختلف و بررسی همه‌جانبه آن‌ها یکی از راه‌های تقویت عضله مغز و رسیدن به تفکر خلاق است. برای تفکر عمیق روش‌های مختلفی را می‌توان به کار بست. از جمله آن‌ها، تفکر روی تشابهات دو چیز متفاوت و یا تفاوت‌های دو چیز مشابه است!

1- یافتن تشابهات دو چیز متفاوت، روشی برای توسعه تفکر خلاق

یک بازی مفید در این زمینه یافتن تشابهات دو چیز مختلف است. هرچه این دو چیز از جهات مختلف اختلاف بیشتری باهم داشته باشند، بهتر است. باید توجه داشت که هردو چیز هرچقدر هم متفاوت و غیرمرتبط به هم باشند، باز می‌توان در آن‌ها موارد مشترک و مشابهی پیدا کرد.

این بازی را می‌توان با کودکان هم انجام داد. البته بنا بر اقتضای سن کودکان ممکن است لازم باشد ابتدا به کودکان در مورد مفهوم کلی تشابهات توضیح داد. حتی ممکن است لازم باشد برای درک بهتر مفهوم این کلمه مثال‌هایی بزنیم و سپس به بازی بپردازیم.

فیل و فنجان

برگردیم به بازی تشابهات! برای این بازی به عنوان نمونه می‌توان از فیل و فنجان استفاده کرد. ظاهرا هیچ تشابهی بین فیل و فنجان وجود ندارد. اصلا از فیل و فنجان به عنوان مثلی برای نشان دادن اختلاف فاحش در دو فرد یا دو چیز استفاده می‌شود. در این مَثل البته اختلاف مدنظر، مربوط به اندازه و جثه این دو موجود می‌شود. وقتی دو نفر از نظر قد یا هیکل باهم اختلاف زیادی داشته باشند، می‌گویند آن‌ها مثل فیل و فنجان هستند.

حالا چگونه می‌توان در این دو موجود بسیار متفاوت، تشابهاتی را پیدا کرد؟ مسلما وقتی صحبت از خلاقیت و تفکر خلاق است به‌راحتی می‌توان به این تشابهات رسید. توجه داشته باشیم که ما در تفکر خلاق به هیچ‌وجه تک بعدی فکر نمی‌کنیم. بلکه موضوعات را از جنبه‌ها و زوایای مختلف موردبررسی قرار می‌دهیم. بنابراین درست است که فیل و فنجان از نظر اندازه تفاوت بسیار زیادی باهم دارند ولی این تفاوت باعث نمی‌شود که از جنبه‌های دیگر هم باهم متفاوت باشند.

تشابهات فیل و فنجان

برای روشن شدن موضوع در مورد تشابهاتی که می‌توان در مورد دو چیز متفاوت عنوان کرد، به تشابهات فیل و فنجان توجه کنید:

– هر دو کلمه با حرف «ف» شروع می‌شوند.
– فیل و فنجان وزن دارند.
– هر دو در زیر آفتاب سایه دارند.
– در داخل هر دو می‌توان چیزهایی ریخت!
– هر دو روی زمین قرار می‌گیرند.
– هر دو حجم دارند.

– …

این لیست را می‌توان با فکر کردن بیشتر به تشابهات این دو موجود همچنان ادامه داد. بدیهی است که هر چه تعداد موارد تشابهی که ذکر می‌شود، بیشتر باشد، شما به تفکر خلاق نزدیک‌تر می‌شوید. چرا که موارد ابتدایی معمولا تشابهات معمولی هستند و به تدریج به پاسخ‌ها و تشابهات غیرمعمول و خلاقانه می‌رسیم. بنابراین زمانی که این بازی را انجام می‌دهید، در برشمردن موارد زود تسلیم نشوید. بیشتر فکر کنید و موارد بیشتری پیدا کنید. شاید برخی از مواردی که ذکر می‌کنید، حتی مضحک به نظر برسند، ولی مهم نیست، همچنان ادامه دهید. اتفاقا همین موارد به نظر مضحک و مسخره هستند که در بسیاری از اوقات خلاقانه هستند.

به قول انیشتین:

اگر ایده‌ای در ابتدا مضحک به نظر نرسد، هیچ امیدی به آن نیست!

توجه داشته باشید که اگر این بازی را با کودکان انجام می‌دهید، به هیچ‌وجه نباید کودکان را به دلیل ارائه تشابهات غیرمنطقی و غیرقابل‌قبول مورد تمسخر قرار داد. چه‌بسا نظر به ظاهر غیرمنطقی کودکان، بسیار خلاقانه نیز باشد و ما درک درستی از آن نداشته باشیم! گذشته از آن تمسخر یا کم اهمیت جلوه دادن نظرات کودکان، خلاقیت آن‌ها را نابود می‌کند و تفکر خلاق را به چایین‌ترین سطح می‌رساند.

2- یافتن تفاوت‌های دو چیز مشابه!

حالا همین بازی را در مورد چیزهایی انجام دهید که مشابه هم هستند. البته این بار تفاوت‌های آن‌ها را پیدا کنید. مثلا تفاوت دفتر و کتاب!

دفتر و کتاب از جهات زیادی شبیه هم هستند. ولی مسلما تفاوت‌هایی هم باهم دارند. حال که در سطور فوق با موضوع آشنایی پیدا کرده‌اید، در مورد تفاوت‌های این دو چیز (دفتر و کتاب) حداقل 10 مورد را پیدا کنید و در پایین این صفحه، در قسمت «نظر بدهید» بنویسید. در این بازی می‌توانید از کودکان هم استفاده کنید. بار دیگر تاکید می‌کنم: مهم نیست مواردی که ذکر می‌کنید چقدر منطقی باشد. مهم این است که هرچه به ذهنتان می‌رسد، ارائه دهید. این روش ارائه باعث توسعه تفکر خلاق شما و همچنین کودکان می‌شود.