Hollowing Out چیست و چگونه طبقه متوسط جامعه را تهدید می کند؟
فهرست مطالب
Hollowing Out چیست؟
در دهه‌های اخیر، جهان شاهد تغییرات عمیقی در ساختارهای اقتصادی و اجتماعی بوده است. یکی از این تغییرات که به ویژه در کشورهای توسعه‌یافته بیشتر به چشم می‌خورد، پدیده‌ای است که به «Hollowing Out» یا «پوچی درون» معروف است. این پدیده به فرایندی اشاره دارد که طی آن طبقه متوسط به تدریج تضعیف می‌شود و به جای آن، جامعه به دو قطب اقتصادی متضاد، یعنی اقلیتی ثروتمند و اکثریتی فقیر، تبدیل می‌شود. این تغییرات، که نتیجه ترکیبی از عوامل اقتصادی، سیاسی و تکنولوژیکی هستند، تأثیرات گسترده‌ای بر پایداری و همبستگی جوامع داشته‌اند.
این روندِ نگران‌کننده نه تنها موجب افزایش نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی می‌شود، بلکه تهدیدی جدی برای ثبات و سلامت جوامع دموکراتیک نیز به شمار می‌آید. تضعیف طبقه متوسط که به عنوان ستون فقرات اقتصاد و جامعه محسوب می‌شود، می‌تواند منجر به کاهش فرصت‌های اجتماعی و اقتصادی، افزایش نارضایتی‌ها و حتی بی‌ثباتی‌های سیاسی شود.
روز به روز قلمرو تاثیر این پدیده گسترده‌تر می‌شود و به تدریج گریبان کشورهای در حال توسعه را هم می‌گیرد. در این مقاله، به بررسی دقیق‌تر مفهوم Hollowing Out، علل پیدایش آن و راهکارهای مقابله با این پدیده خواهیم پرداخت. هدف از ارائه این مقاله شفاف‌سازی این نکته است که چرا توجه به این مسئله حیاتی است و چگونه می‌توان از فروپاشی تدریجی طبقه متوسط جلوگیری کرد.
تعریف Hollowing Out
«Hollowing Out» به معنای کاهش نقش و اهمیت طبقه متوسط در اقتصاد و جامعه است. این پدیده به طور خاص زمانی رخ می‌دهد که فرصت‌های شغلی و درآمدهای مناسب برای طبقه متوسط کاهش یابد. در این شرایط اکثریت افراد به سمت دو قطب متفاوت درآمدی سوق داده می‌شوند. یک گروه کوچک از افراد بسیار ثروتمند و یک گروه بزرگ از اقشار کم درآمد و فقیر.
تاثیر اقتصادی و اجتماعی Hollowing Out
اقتصادی: از دیدگاه اقتصادی، Hollowing Out به روندی اطلاق می‌شود که طی آن مشاغل میانی که به طور سنتی توسط طبقه متوسط اشغال می‌شدند، به دلیل جهانی‌سازی، اتوماسیون و تغییرات تکنولوژیکی از بین می‌روند یا به کشورهای دیگر منتقل می‌شوند. این فرآیند باعث می‌شود که جامعه به دو قطب شغلی تبدیل شود:
1. مشاغل پردرآمد برای نخبگان متمایز
2. مشاغل کم‌درآمد و ناپایدار برای کارگران غیرماهر.
و البته در این رهگذر فقط سر طبقه متوسط بی‌کلاه می‌ماند! یا باید زندگی پرمشقت کارگران کم درآمد را بپذیرند و یا مضمحل شوند.
اجتماعی: در بُعد اجتماعی، Hollowing Out به کاهش همبستگی اجتماعی و افزایش نابرابری‌های اجتماعی اشاره دارد. با از بین رفتن طبقه متوسط، شکاف بین ثروتمندان و فقرا بیشتر می‌شود. این امر باعث می‌شود که جامعه از نظر اقتصادی و فرهنگی به دو قطب کاملاً جداگانه تقسیم شود. این پدیده به کاهش تحرک اجتماعی، افزایش نارضایتی عمومی و کاهش اعتماد به نهادهای دموکراتیک منجر می‌شود.
در مجموع تضعیف طبقه متوسط تأثیرات گسترده‌ای بر ساختار اجتماعی و اقتصادی جوامع دارد. یکی از مهم‌ترین اثرات آن، همان‌گونه که اشاره شد، کاهش تحرک اجتماعی است. زمانی که طبقه متوسط ضعیف شود، فرصت‌های کمتر و محدودتری برای نسل‌های آینده فراهم می‌شود و افراد کمتر می‌توانند از طبقات پایین‌تر جامعه به طبقات بالاتر صعود کنند. این مسئله به افزایش نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی منجر شده و می‌تواند به بی‌ثباتی‌های اجتماعی و سیاسی دامن بزند.
دلایل شکل‌گیری Hollowing Out
دلایل متعددی برای یه وجود آمدن پدیده Hollowing Out وجود دارد. یکی از مهم‌ترین عوامل، جهانی شدن و انتقال مشاغل تولیدی به کشورهای کم‌هزینه‌تر است. این عامل باعث از دست رفتن فرصت‌های شغلی برای کارگران و کارکنان طبقه متوسط در کشورهای پیشرفته شده است. همچنین، پیشرفت‌های تکنولوژیک و اتوماسیون نیز به کاهش تقاضا برای کارهای سطح متوسط منجر شده و به این ترتیب، بسیاری از افراد طبقه متوسط شغل خود را از دست داده‌اند.
تهدید برای دموکراسی
طبقه متوسط، به عنوان ستون فقرات جوامع دموکراتیک، نقشی حیاتی در پایداری و سلامت سیاسی جوامع ایفا می‌کند. تضعیف این طبقه می‌تواند به کاهش مشارکت سیاسی، افزایش نفوذ گروه‌های ثروتمند و کاهش اعتماد عمومی به نهادهای دموکراتیک منجر شود. در نتیجه، جوامع ممکن است با خطر افزایش ناآرامی‌ها و کاهش انسجام اجتماعی مواجه شوند.
راه‌های مقابله با Hollowing Out
مقابله با پدیده Hollowing Out طبقه متوسط، نیازمند اقدامات و راهکارهای جامع و متنوعی است که بتواند این طبقه را در برابر تغییرات اقتصادی و اجتماعی حفظ کند و ارتقا بخشد. یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای مقابله با این چالش، سرمایه‌گذاری در آموزش و ارتقای مهارت‌ها است. با توجه به پیشرفت سریع فناوری و نیازهای متغیر بازار کار، افراد طبقه متوسط باید به آموزش‌های مداوم و کسب مهارت‌های جدید توجه کنند. برنامه‌های بازآموزی و ارتقای مهارت‌ها می‌تواند به افراد کمک کند تا خود را با شرایط جدید تطبیق دهند و در مشاغل پرتقاضا و با درآمد بالاتر فعالیت کنند. دولت‌ها و سازمان‌ها نیز باید نقش فعالی در ارائه این آموزش‌ها و تسهیل دسترسی به آن‌ها ایفا کنند.
همچنین، اصلاحات اقتصادی و مالیاتی می‌تواند به مقابله با Hollowing Out طبقه متوسط کمک کند. سیاست‌های مالیاتی عادلانه که تمرکز ثروت را کاهش داده و توزیع فرصت‌های اقتصادی را بهبود بخشد، می‌تواند به تقویت طبقه متوسط منجر شود. این اصلاحات می‌تواند شامل افزایش مالیات بر ثروت و دارایی‌های بزرگ، کاهش مالیات بر درآمد برای طبقه متوسط و حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و متوسط (SMEs) باشد. همچنین، ایجاد برنامه‌های حمایت اجتماعی مانند بیمه‌های بیکاری، تأمین اجتماعی، و کمک‌های مالیاتی می‌تواند به کاهش فشارهای اقتصادی بر خانواده‌های طبقه متوسط کمک کند و از سقوط آن‌ها به طبقه پایین جلوگیری نماید. در مجموع، ترکیب این راهکارها می‌تواند به حفظ و تقویت طبقه متوسط کمک کند و از افول آن در آینده جلوگیری کند.
نتیجه‌گیری
پدیده Hollowing Out یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی جوامع امروزی است. این پدیده نه تنها به تضعیف طبقه متوسط منجر می‌شود، بلکه بنیان‌های اقتصادی و اجتماعی جوامع را نیز تهدید می‌کند. این فرآیند با کاهش فرصت‌های شغلی و افزایش نابرابری، به تدریج جامعه را به دو قطب متفاوت تقسیم می‌کند. یک قطب اقلیتی ثروتمند و دیگری اکثریتی کم‌درآمد و فقیر هستند. اگر این روند ادامه یابد، پیامدهای جدی مانند افزایش نارضایتی اجتماعی، کاهش تحرک اجتماعی و حتی بی‌ثباتی‌های سیاسی به دنبال خواهد داشت.
برای مقابله با این چالش، رویکردهای چندجانبه‌ای نیاز است که شامل اصلاحات اقتصادی، سرمایه‌گذاری در آموزش و مهارت‌آموزی، حمایت از مشاغل پایدار و تقویت حمایت‌های اجتماعی می‌شود. دولت‌ها، نهادهای اقتصادی و جامعه مدنی باید به طور همزمان و هماهنگ برای حفظ و تقویت طبقه متوسط اقدام کنند. تنها از طریق اجرای این راهکارها است که می‌توان از تداوم روند Hollowing Out جلوگیری کرد و آینده‌ای پایدارتر و منصفانه‌تر برای همه افراد جامعه فراهم ساخت. حفظ طبقه متوسط نه تنها به معنای تقویت اقتصاد است، بلکه به معنای حفظ ارزش‌ها و انسجام اجتماعی است که برای پایداری جوامع دموکراتیک حیاتی است.
نظر شما در مورد این پدیده چیست؟
به نظر شما این تهدید چقدر جدی است؟ آیا در سال‌های اخیر نشانه‌هایی از این پدیده را دیده‌اید؟ از اینکه نظرات خود را با ما و سایر خوانندگان به اشتراک می‌گذارید، سپاسگزاریم!
- نویسنده: رسول اُمید
