همه ساله با آغاز سال تحصیلی، در بعضی از خانوادهها مشکلی به نام کودکان بیش فعال مطرح میشود. بیش فعالی اختلالی است که در 5 تا 8 درصد کودکان دیده میشود. این عارضه در پسرها سه برابر دخترها است. کودکان بیش فعال بسیار پرتحرک، بیقرار و ناآرام هستند و نمیتوانند برای مدتی در یک جا آرام بگیرند. دایم در حال راه رفتن، حرکت و جنب و جوش هستند. بی مهابا اشیا را پرت میکنند، ظروف را میشکنند. بدون احساس خطر، کارهای پرمخاطره و خطرناک انجام میدهند.
کودک بیش فعال قبل از سن دبستان در منزل کنترل و یا تحمل میشود، ولی با ورود به مدرسه این مشکلات نمود بیشتری پیدا میکنند. این کودکان در مدرسه با رفتارهای خود موجب برهم خوردن نظم کلاس شده و در روند معمول کلاس ایجاد اختلال میکنند. معمولا حوصله انجام تکالیفشان را ندارند. از طرف دیگر برخورد اولیای دبستان با دانش آموز بینظم باعث انزجار کودک بیش فعال از مدرسه میشود. به طوری که اغلب این کودکان تمایلی به رفتن به مدرسه را ندارند.
اختلال بیش فعالی-کم توجهی (ADHD)
عارضه بیش فعالی اغلب با کم توجهی و نقص در تمرکز همراه است. این نقص باعث میشود که کودکان مبتلا، تمرکز و توجه کافی و لازم روی موضوعات نداشته باشند. نمیتوانند وظایفی که به عهدهشان است بطور کامل انجام دهند. فراموشکارند و اغلب در یافتن وسایل شخصیشان مشکل دارند.
با کودکان بیش فعال چگونه رفتار کنیم؟
گام اول در رفتار مناسب با کودکان بیش فعال و کم توجه، شناخت ابعاد مختلف این عارضه توسط والدین و معلمان است. گام بعدی برخورد مناسب با این کودکان است که نیازمند زمان، پشتکار، سعی، همکاری و هماهنگی زیادی است. بنابراین والدین و معلمان در برخورد با کودکان باید همواره مدارا کنند و با نشاط، شوخ و مهربان باشند.
در بعضی از خانوادهها کودک بیش فعال مورد تنبیه و یا سرزنش قرار میگیرد. این امر میتواند موجب افسردگی و همچنین کاهش اعتماد به نفس کودک شود و مشکلات مضاعفی را در زندگی آینده کودک به وجود آورد. در صورتی که با پذیرش این اختلال از طرف والدین و در پیش گرفتن رفتاری اصولی میتوان از عوارض آن کاست و کودک را برای ورود به مدرسه و پس از آن به جامعه آماده نمود.
حتی میتوان از این اختلال به عنوان یک فرصت استفاده نمود و آن را به ابزاری برای پیشرفت کودک تبدیل کرد. برای مثال از انرژی فوقالعاده کودک در فعالیتهای مفید مانند ورزش استفاده نمایید. ورزشهایی که هم مورد علاقه کودک باشد و هم مانند دو، فوتبال و شنا، نیاز به انرژی زیاد داشته باشد. بدیهی است که تشویق والدین باعث پیشرفت کودک در رشته ورزشی مورد علاقهاش خواهد شد.
برای رفع کم توجهی و فراموشکاری او سعی کنید به تدریج مسئولیتهای کوچک و سادهای را به او محول کنید و با انجام صحیح آن، به او پاداش داده و تشویقش کنید. همچنین برای وسایل شخصیاش جایی را در نظر بگیرید و او را تشویق کنید که وسایلش را در محل مشخص شده قرار دهد تا در هنگام نیاز به راحتی در دسترس باشد.
هر کودکی دارای تواناییهای خاص خود است. برای موفقیت کودکتان سعی کنید تواناییها و استعداد او را کشف کنید و سپس برای ظهور و شکوفایی استعدادهای او فضا ایجاد کنید. این استعدادها ممکن است در زمینههای مختلف اعم از فعالیتهای ورزشی، هنری، فنی و … باشد. با فراهم نمودن زمینه رشد کودک در این فعالیتها و تشویق او برای انجام آنها، به تدریج اعتماد به نفس کودک تقویت شده و اختلالات رفتاری او کم رنگتر خواهد شد.
این کودکان اغلب باهوش، خلاق و مهربان هستند و ظهور و رشد هوش و خلاقیت آنها به رفتار درست اطرافیان بستگی دارد. بد نیست بدانید که برخی از افراد تاثیرگذار در جهان دارای اختلال بیش فعالی و کم توجهی بودهاند. حتی تعدادی از آنها به دلیل رفتارهای غیرمتعارف از مدرسه اخراج شدهاند ولی به دلیل حمایتهای خانواده و تربیت صحیح آنها به دانشمندان، هنرمندان، نویسندگان، و رهبران بزرگی تبدیل شدهاند. از جمله این افراد میتوان به آلبرت انیشتن، توماس ادیسون، بتهوون، لویی پاستور و آبراهام لینکلن اشاره نمود.