چرا خلاقیت و نوآوری؟ چه ضرورتی دارد که فرد خلاقی باشیم؟
فهرست مطالب
اهمیت خلاقیت
چرا در چند دهه اخیر واژه‌های Creativity و Innovation در دنیا و به دنبال آن در چند سال گذشته، واژه‌های خلاقیت و نوآوری در کشور، به سر زبان‌ها افتاده است؟
در این سال‌ها بیشتر از گذشته در مورد این موضوعات صحبت می‌شود، کتاب‌ها نوشته می‌شود، کنفرانس‌ها و همایش‌ها برگزار می‌شود و بالاخره وبسایت‌ها و وبلاگ‌های مختلف راه‌اندازی می‌شوند!
در سال‌های اخیر چه اتفاق یا اتفاقاتی افتاده که باعث اهمیت بیش از پیش موضوعاتی مانند خلاقیت و نوآوری شده؟
برای پاسخ دادن به این سوالات شاید بهتر باشد نگاه گذرایی به تغییرات عمده چند دهه گذشته دنیا بیندازیم و ببینیم در این برهه از زمان چه عامل یا عواملی باعث به تکاپو افتادن بشر شده است.
افزایش جمعیت و کاهش منابع طبیعی
اولین تغییر مشخص رشد سرسام‌آور جمعیت است. در سی سال گذشته جمعیت جهان (و همچنین ایران) تقریبا دو برابر شده است! کره زمین پیش از این چنین سرعت رشد و افزایش جمعیت را به خود ندیده بود.
تغییر عمده بعدی کاهش شدید منابع طبیعی است. مسلما هر چه جمعیت جهان افزایش پیدا کند، فشار روی منابع طبیعی نیز بیشتر می‌شود. جمعیت زیاد نیاز به غذای بیشتر، مکان بیشتر و امکانات بیشتر دارد. ولی باید توجه داشت که بیش از یک کره (کره زمین) در اختیار بشر گذاشته نشده است. البته آن را هم با سایر موجودات زنده شریک هستیم. گرچه شریک منصفی نیز نیستیم!
از طرف دیگر هر یک از جمعیت 7 میلیاردی کره زمین برای تامین نیازهای خود به شغل و درآمد احتیاج دارند. دیگر نوع و شمار مشاغل چند دهه پیش جوابگوی سرعت رشد سرسام‌آور جمعیت بشر و نیازهای روزافزون آن نیست. درواقع نمی‌توان با امکانات، برنامه‌ها، سیاست‌گذاری‌ها و فن‌آوری‌های گذشته به حل مسائل و مشکلات حال و آینده و رویارویی با تغییرات به وجود آمده رفت.
رشد و توسعه فناوری‌های روز
با دگرگونی در ساختار جمعیتی بشر و نیازهای نامحدود انسان، از چند دهه گذشته شاهد تغییرات شگرف در فن‌آوری‌های نو هستیم. به‌طوری که این تغییرات، عصر حاضر را کاملا غیرقابل پیش‌بینی کرده و هر لحظه می‌توان منتظر ظهور پدیده‌ای جدید در دنیای فناوری بود. بنیان تمام این پیشرفت‌ها و فن‌آوری‌های نوظهور چیزی نیست جز «خلاقیت و نوآوری»، توانایی که مختص نوع بشر است. توانایی که انسان غارنشین را به انسان قرن بیست‌ویکم تبدیل کرده است.
با مشخص شدن اهمیت خلاقیت و نوآوری در ایجاد تحول و رفع نیازهای بشر، دیگر ملاک ارزش‌گذاری شرکت‌های بزرگ و چند ملیتی دنیا؛ پول، زمین و امکانات نیست، بلکه این نیروی انسانی خلاق و نوآور است که سرمایه و دارایی اصلی آن‌ها به‌شمار می‌رود.
زمانی که استیو جابز به عنوان مدیرعامل شرکت اپل، با قدرت خلاقیت فوق‌العاده خود صنایع تلفن همراه و کامپیوترهای سیار را متحول کرد و همه را مسحور توانایی‌های خود ساخت، بار دیگر همه قانونمندی‌های گذشته را درهم کوبید و اهمیت حیاتی نیروی انسانی خلاق و نوآور را به رخ جهانیان کشید.
اهمیت نیروی انسانی خلاق برای شرکت‌ها
اکنون دیگر شرکت‌ها و صنایع مانند گذشته به دنبال استخدام نیروی انسانی با مدارک دانشگاهی بالا نیستند! آن‌ها برای تاب آوردن در شرایط پررقابت و نفس‌گیری که بین شرکت‌های رقیب وجود دارد، نیازمند نیروی انسانی خلاق هستند.
حال در شرایطی که شرکت‌های بزرگ بر سر جذب جوانان خلاق رقابت سختی را شروع کرده‌اند، معضل بیکاری یکی از مهمترین دغدغه‌های جوانان شده است! جوانان تحصیل کرده‌ای که به توصیه والدین و اطرافیان، فقط تحصیل کرده‌اند. تحصیل کرده‌اند که بتوانند با مدارج بالای تحصیلات، در یکی از شرکت‌های اسم و رسم‌دار میز مناسبی برای خود دست‌وپا کنند. غافل از اینکه در قرن بیست‌ویکم دیگر به حضور فیزیکی کارمندان حقوق نمی‌دهند. بنابراین نیازی به میز و صندلی نیز نیست. اکنون جای میز و صندلی را لپ‌تاپ و خط اینترنت گرفته و مهم نیست خودت کجایی، مهم این است که چقدر ذهن خلاقت می‌تواند در خدمت منافع شرکت باشد.
و اکنون در قرن حاضر، خلاقیت و نوآوری نه فقط برای حل مسائل و مشکلات کلان جهانی، بلکه حتی به‌عنوان یک مهارت مهم و کلیدی برای حل مسائل روزمره تک‌تکِ افراد مطرح است.
آیا موضوع اهمیت خلاقیت به همین جا ختم می‌شود؟
جواب مسلما منفی است. با پیشرفت بشر و تغییرات مستمر فناوری، هر چه زمان می‌گذرد جنبه‌های جدیدی از اهمیت این مهارت خلادادی آشکار می‌شود. چند سال قبل مجمع اقتصاد جهانی (World Economic Forum) لیست 10 مهارت مهم و کلیدی را برای سال 2025 منتشر کرد. بند پنجم این لیست دهگانه «خلاقیت، اصالت و ابداع کردن» است. علاوه بر این برخی از بندهای دیگر این لیست هم مستقیم یا غیرمستقیم روی جنبه‌هایی از خلاقیت تاکید دارد. و همه اینها اهمیت بیش از پیش خلاقیت را گوشزد می‌کنند.
از اینها گذشته در سال جاری (2023) هوش مصنوعی با عنوان ChatGPT پا به عرصه وجود گذاشته و همه را مبهوت توانمندی‌های خود ساخته است. با ظهور چنین فناوری‌هایی در آینده‌ای ن چندان دور شاهد تغییرات شگرف‌تر در دنیا خواهیم بود. با این تغییرات بیش از پیش توانمندی‌های ما به عنوان انسان به چالش کشیده خواهد شد. بسیاری از مشاغل حذف خواهند شد. تعداد زیادی از مشاغل هم به دست هوش مصنوعی و ربات‌هایی که از این هوش تغذیه می‌کنند، سپرده خواهد شد.
نظر شما چیست در مورد خلاقیت و نوآوری چیست؟
آیا فکر نمی کنید که برای هماهنگ شدن با دنیای جدیدی که هر روز در حال دگرگونی است، ضرورت دارد آمادگی لازم را کسب کنیم؟ آیا برای زندگی در دنیای آینده آمادگی لازم را دارید؟ حتی مهمتر از اینها، آیا فکر نمی‌کنید وقت آن رسیده که به فکر کودکان‌مان باشیم و آن‌ها را برای آینده‌ای متفاوت آماده کنیم؟
با شرایط به وجود آمده مسئولیت والدین در قبال فرزندانشان چند برابر شده. کودکان در سنین طلایی یادگیری هستند و والدین و مربیان کودک می‌توانند از این فرصت استفاده کنند و آن‌ها را برای آینده‌ای درخشان آموزش دهند. ما نیز در این وبسایت همین دغدغه را داریم و تلاش می‌کنیم با آموزش والدین و مربیان کودک آن‌ها را برای پرورش کودکانی خلاق یاری دهیم. در این راستا دوره آموزش غیرحضوری «خلاقیت در 10 هفته» به منظور آموزش خلاقیت به والدین و مربیان کودک تهیه شده است.
لطفا از طریق بخش اسال دیدگاه که در پایین همین صفحه است، نظرات خود در مورد این مباحث را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید.
- نویسنده: رسول امید
