تکنیک اسکمپر (scamper technique) یکی از کاربردی‌ترین تکنیک‌های خلاقیت است. این تکنیک که سؤالات ایده‌برانگیز نیز نامیده می‌شود، مجموعه‌ای از سوالاتی است که به فرد کمک می‌کند تا موضوع و مسئله مورد نظر خود را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار دهد.
با این بررسی می‌توان به ایده‌های جدیدی دست یافت که در شرایط معمول تصور این ایده‌ها دور از ذهن به نظر می‌آیند.
همان‌گونه که می‌دانید در مبحث خلاقیت از تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌شود. تکنیک اسکمپر از جمله پرکاربردترین این تکنیک‌هاست که از آن در زمینه‌های مختلف استفاده می‌شود.
واژه اسکمپر: نام تکنیک اسکمپر (SCAMPER) از کنار هم قرار گرفتن حرف اول هفت واژه یا عبارت انگلیسی تشکیل شده است. طرح سوالات فوق نیز براساس این واژه‌ها صورت می‌گیرد.
هفت عبارت تشکیل دهنده واژه SCAMPER (تکنیک اسکمپر) عبارتند از:
|
جانشین کردن |
Substitute | |
|
ترکیب کردن |
Combine | |
| اقتباس، تطبیق یا سازگاری | (Adapt (Adopt | |
|
تغییر دادن، اصلاح کردن و یا بزرگ کردن |
(Modify (Magnify | |
| کاربردهای دیگر | Put to other uses | |
| حذف یا کاهش | Eliminate | |
| بازآرایی یا معکوس کردن |
(Rearrangement (Reverse
|
برای روشن‌تر شدن موضوع به مثال‌های زیر توجه کنید:
1. جانشین کردن Substitute
در بحث جانشین کردن، قرار است به‌جای اینکه از یک وسیله یا ماده‌ای که به‌طور معمول استفاده می‌شود، از جایگزین مناسب‌تر یا قابل دسترس‌تر استفاده شود. بنابراین در هر مورد با مطرح کردن سوالی همانند سوال زیر در پی جایگزین مناسب خواهیم بود.
• چه چیزی را می‌توان به‌جای چیز دیگر به‌کار برد؟
مثلا گاز یا نفت را به جای زغال و هیزم،
بنزین را به جای گازوئیل و …
2- ترکیب کردن Combine
در این روش از تکنیک اسکمپر سعی بر این است که با ترکیب کردن چند وسیله یا خصوصیات مختلف، وسیله ترکیبی با کارایی بیشتر بسازیم. سوالی که در این قسمت مطرح می‌شود، این است:
• چه چیزی را با چه چیزی می‌توان ترکیب کرد؟
مثلا: دستمال كاغذی + عطر = دستمال کاغذی معطر
تلفن+ دوربین+ ضبط و پخش صوت + …= گوشی موبایل
ترکیب دو عدسی دوربینی و نزدیک‌بینی در عینک‌ها برای افرادی که هم نزدیک‌بینی و هم دوربینی چشمان‌شان دچار اشکال شده است.
3. اقتباس، تطبیق یا سازگاری (Adapt (Adopt
در این بخش از تکنیک اسکمپر برای ساخت دستگاه‌ها و تجهیزات مختلف می‌توان از موجودات زنده ویا هر پدیده طبیعی الهام گرفت. همچنین برای ساخت وسایل می‌توان ایده‌هایی را به کار گرفت که وسایل با شرایط ما سازگارتر باشند و بکارگیری آن‌ها سهل‌تر شود.
سوالات مطرح شده در این تکنیک و همچنین پاسخ عملی آن‌ها برای ساخت وسایل به شرح زیر است:
• آیا می‌توان چیزی را متناسب‌تر کرد؟
تولید کنسرو بدون نیاز به درباز کن (با تعبیه قلاب در باز روی درب کنسرو)
• آیا می‌توان چیز جدیدی را از چیزی دیگری اقتباس کرد؟
ساخت هلیکوپتر با اقتباس از بال سنجاقک
ساخت هواپیما با استفاده از ساختمان بال و بدن پرندگان
4. تغییر دادن، اصلاح کردن و یا بزرگ کردن (Modify (Magnify
سوالات کلیدی این بخش:
• آیا می‌توان تغییری در چیزی ایجاد کرد؟ آیا می‌توان چیزی را بزرگ‌تر کرد؟
تولید نوشابه‌های خانواده در مقابل نوشابه‌های تک نفره
تولید لاستیک‌های پهن در مقابل لاستیک‌های معمولی
5. کاربردهای دیگر Put to other uses
سوال این بخش:
• چه استفاده دیگری از یک وسیله می‌توانیم بکنیم؟
مثال:
– استفاده مجدد از ضایعات کارخانه‌های تولیدی
استفاده از بطری‌های نوشابه خانواده برای ساخت خانه!
6. حذف یا کاهش Eliminate
سوال این بخش:
• چه چیزی را می‌توان از یک وسیله حذف کرد؟
حذف سیم از هندزفری موبایل
کوتاه کردن فرآیندهای اداری و بروکراسی
7. بازآرایی یا معکوس کردن (Rearrangement (Reverse
سوال کلیدی این بخش:
• اگر چیزی را معکوس کنیم یا ترتیب آن را تغییر دهیم چه می‌شود؟
مثال:
تغییر ساعات کار ادارات برای کاهش ترافیک
تغییر آرایش محیط کار برای افزایش کارایی
شما در مورد تکنیک اسکمپر (سؤالات ایده برانگیز) چه مثال‌هایی را می‌توانید بیان کنید؟ آیا وسایل یا موضوعاتی دیگری را می‌شناسید که با استفاده از این تکنیک کاربردی مناسب‌تر پیدا کرده باشد؟
لطفا نظرات خودتان را در پایین همین صفحه برای ما هم بنویسید.
