تکنیک‌های خلاقیت

تکنیک‌های خلاقیت چه هستند؟

راه‌ها و روش‌های مختلفی برای ارتقاء سطح خلاقیت و توانایی حل خلاقانه مسائل وجود دارد. یکی از مهم‌ترین این روش‌ها استفاده از تکنیک‌های خلاقیت است.

برای این منظور طی چند دهه گذشته تکنیک‌های زیادی توسط متخصصین خلاقیت، ابداع و ارائه شده است. هریک از این تکنیک‌ها دارای خصوصیات ویژه‌ای بوده و در موضوعات و موارد خاصی قابل استفاده هستند. از جمله این تکنیک‌ها می‌توان به تکنیک‌های طوفان فکری، اسکمپر، شکوفه نیلوفر، وارونه‌سازی، درهم شکستن مفروضات، فهرست خصوصیات، گروه اسمی، ارتباط اجباری اشاره کرد.

تکنیک‌های فردی و گروهی

برخی از این تکنیک‌ها مانند تکنیک توهم خلاق و Do It از جمله تکنیک‌های فردی هستند. بنابراین هرکس به تنهایی می‌تواند از این تکنیک‌ها استفاده کند.

بعضی از تکنیک‌ها هم مانند تکنیک طوفان فکری، تکنیک شش کلاه تفکر و تکنیک دلفی جزو تکنیک‌های گروهی محسوب می‌شوند. از این‌رو معمولا این تکنیک‌ها را نمی‌توان به تنهایی و بدون مشارکت دیگران انجام داد. به همین دلیل این تکنیک به صورت گروهی انجام می‌شوند.

تعدادی از تکنیک‌ها مانند تکنیک اسکمپر نیز به هر دو صورت فردی و گروهی کاربرد دارند.

در این بخش از سایت برای آشنایی کاربران محترم با تکنیک‌های خلاقیت، به‌تدریج برخی از آن‌ها که بیشتر از بقیه با شرایط فرهنگی و کاری هموطنان هماهنگی دارند، معرفی خواهد شد. امیدوارم هموطنان عزیز با یادگیری این تکنیک‌ها، از مزایای عملی آن‌ها در حل مسائل خود بهره‌مند شوند.

تعدادی از این تکنیک‌ها

توضیحات مختصری از هر یک از تکنیک‌های خلاقیت

تکنیک بارش فکری

تکنیک بارش فکری را تکنیک طوفان فکری هم می‌نامند. این تکنیک یکی از معروف‌ترین تکنیک‌ها است و بیشتر از بقیه تکنیک‌ها هم استفاده می‌شود. در این تکنیک که اغلب به صورت گروهی انجام می‌شود، تعدادی افراد دور هم جمع می‌شوند و در مورد حل یک مسئله یا مشکل ایده می‌دهند. گروهی بودن این تکنیک شرکت‌کنندگان را تشویق به دادن ایده‌های بیشتر می‌کند و البته هدف تکنیک هم همین است. اینکه تا آنجا که ممکن است تعداد بیشتری ایده ارائه شود.

تکنیک اسکمپر

تکنیک اسکمپر که به تکنیک سوالات ایده‌برانگیز نیز معروف است، از هفت حرف انگلیسی تشکیل شده است. هریک از این حرف‌ها، حرف ابتدای یک واژه است و هر واژه امکان طرح سوالی را برای رسیدن به ایده‌ها ارائه می‌کند. این تکنیک هم ضمن اینکه کاربرد راحتی دارد، در مواردی که نیاز به ایده‌های ابتکاری و خلاقانه به‌خصوص برای تولید محصولات است، بسیار کارآمد عمل می‌کند.

تکنیک شش کلاه تفکر

تکنیک شش کلاه تفکر یکی از کاربردی‌ترین تکنیک‌های خلاقیت است. در این تکنیک ۶ کلاه با رنگ‌های سفید، قرمز، سیاه، زرد، سبز و آبی لازم است. هر کدام از این رنگ‌ها بیانگر طرز فکر و نگرش خاصی به وقایع و اتفاقات است. به همین دلیل هریک از افراد شرکت‌کنندگان برای اجرای این تکنیک، رنگ خاصی از کلاه را بر سر می‌گذارند و بر اساس نگرش مخصوص آن رنگ به موضوع مورد بحث نگاه می‌کند و نظر می‌دهد. در نهایت نظرات توسط شرکت کننده دارای کلاه آبی، جمع‌بندی شده و ارائه می‌شود.

تکنیک چرا

تکنیک چرا یا تکنیک ۵ چرا، تکنیکی است جالب و کارآمد برای رسیدن به دلیل و چرایی تصمیم‌گیری‌ها و اهداف! در این تکنیک هر موضوعی و یا هر تصمیمی که گرفته‌ایم با چراهای متوالی زیر سوال می‌رود، تا در نهایت دلیل واقعی تصمیم‌گیری مشخص شود.

البته این تکنیک فقط برای کشف چرایی تصمیم‌های گذشته نیست، بلکه همچنین برای هدف‌گذاری و تصمیم‌گیری‌های آینده هم کاربرد دارد.

تکنیک نمودار استخوان ماهی

تکنیک نمودار استخوان ماهی که توسط پروفسور «کائورو ایشیکاوا» از دانشگاه توکیو ژاپن ابداع شده تکنیکی کارآمد در زمینه ایده‌پردازی و حل مسئله است. این تکنیک خلاقیت، یک تکنیک گروهی است ولی به صورت انفردی هم کاربرد دارد.

تکنیک توهم خلاق

جالب است بدانید که این تکنیک روی نقصیه‌های دریافتی بشر از محیط اطرافش تاکید دارد! همه ما مشابه هم نمی‌بینیم و نمی‌شنویم. در واقع برداشت ما از موضوعات همیشه منطبق بر واقعیت‌ها نیست و همین مسئله باعث می‌شود ناخواسته بتوانیم زوایای ناپیدای موضوعات را متصور شویم و درک متفاوتی از آن‌ها پیدا کنیم. این مسئله باعث گسترش دیدگاه ما نسبت به آن موضوع می‌شود.

تکنیک وارونه‌سازی

این تکنیک زمانی استفاده می‌شود که به دلیل کیشه‌های ذهنی، تکنیک‌های دیگر کارآیی خودشان را از دست می‌دهند. در این تکنیک به جای پیدا کردن ایده‌هایی برای حل مسئله، دنبال ایده‌ها و مواردی هستیم که باعث به وجود آمدن و یا شدت گرفتن مشکل و مسئله شده‌اند. در واقع به صورت وارونه عمل می‌کنیم. زمانی که به دلایل اصلی به وجود آمدن مشکل رسیدیم، این بار عکس آن را عمل می‌کنیم و به این ترتیب مشکل یا مسئله حل می‌شود.

تکنیک PMI

نام این تکنیک از حروف اول ۳ کلمه Minus ،Plus و Interesting گرفته شده است. معنی این ۳ کلمه به ترتیب عبارت‌اند از: مثبت Plus (نکات مثبت یا مزایا)، منفی Minus (نکات منفی یا موانع و معایب) و جالب Interesting (نکات جالبی که نه مثبت است و نه منفی).

ما انسان‌ها معمولا به موضوعات و مسائل مختلف نگاهی تک بُعدی داریم که آن هم اغلب بُعد منفی موضوع است. ولی در خلاقیت به نگاه همه جانبه و از زوایای مختلف تاکید شده است. یکی از کاربردهای این تکنیک هم وادار کردن انسان به نگاه چند جانبه به موضوعات است. از ۳ دیدگاه مثبت، منفی و جالب!

تکنیک Do It

تکنیک Do It از چهار عبارت تشکیل شده است که حرف ابتدایی عبارت‌ها شامل چهار حرف تشکیل هنده Do It هستند. این چهار عبارت شامل چهار مرحله زیر هستند:

۱- تعریف مسئله ۲- تفکر باز و به کارگیری فنون خلاق ۳- شناسایی بهترین راه حل ۴- تبدیل

با اجرای این چهار مرحله، راه‌حل مورد نظر به دست می‌آید و مسئله حل می‌شود.

برای آشنایی بیشتر با تکنیک‌های خلاقیت روی عنوان تکنیک در لیست بالا کلیک کنید!

برای آشنایی بیشتر با هریک از این تکنیک‌ها روی عنوان تکنیک در لیست بالا کلیک کنید تا به صفحه مربوط به آن تکنیک وارد شوید. در صفحه هریک از تکنیک‌های خلاقیت توضیحات نسبتا مبسوطی در مورد آن‌ها داده‌ام. همچنین برای آشنایی بیشتر علاقمندان، در مورد برخی از آن‌ها مثال‌هایی هم آورده‌ام.

لطفا نظرات خود درمورد هریک از تکنیک‌های خلاقیت را در قسمت نظرات به اشتراک بگذارید. در ضمن اگر سوال و ابهامی هم در مورد تکنیک‌ها داشتید، در همین قسمت مطرح نمایید.

3 دیدگاه برای “تکنیک‌های خلاقیت ”

محدثه تقدیمی گفته:
با سلام ببخشید میخواستم لطف کنید مثال ها و اهداف کلی و جزیی و هر مطلب مرتبط با شش کلاه تفکر رو برام بفرستین لازم دارم نهایتا تا فردا

۷ تیر ۱۴۰۰ در ۴:۴۹ ب.ظ
پاسخ
کوتاه سازی لینک گفته:
سلام ممنونم عالی بود

۱۳ فروردین ۱۳۹۷ در ۸:۲۶ ب.ظ
پاسخ
- رسول امید گفته:
  سپاس از نظر مثبت شما! موفق باشید.
  
  ۱۵ فروردین ۱۴۰۲ در ۳:۳۲ ق.ظ
  پاسخ